Hebban recensie

Een gevarieerde kijk op 1.000 jaar Middeleeuwen

De initiatiefnemers van historischeverhalen.nl blijven aan de weg timmeren. Nog steeds verschijnt min of meer maandelijks een nieuw historisch verhaal op de site dat op een gegeven moment zijn weg vindt naar een verzamelbundel, aangevuld met historische duiding. Tussendoor vinden deze mensen nog genoeg energie om over andere bundels na te denken. Zo verschenen al themanummers over de Oudheid en over de Gouden Eeuw. Met deze Korte verhalen uit de Middeleeuwen rolt het vijfde boek en tegelijk de derde themabundel van de persen.

Schrijver van de verhalen is Paul Christiaan Smis (1950). Deze schrijver en dichter lijkt niet om inspiratie verlegen te zitten want ook in vorige bundels dook zijn naam al op. Voor 20 korte geschiedenisverhalen leverde hij zelfs driemaal een bijdrage. Deze nieuwe bundel over de Middeleeuwen mag rekenen op maar liefst 29 bijdragen, een (voorlopig) record. 

De Middeleeuwen vormen een periode die ruwweg liep van 500 tot 1500 n.C. De vroegste periode kenmerkt zich nog vooral door stammenoorlogen en barbarij, met halverwege de opkomst van de Karolingen en de eerste kersteningen op grote schaal. Het centrale gedeelte werd gedomineerd door de Kruistochten en oorlogen met moslims, terwijl aan het einde van deze periode verlichting, wetenschappelijke doorbraken, en religieus scepticisme al voorzichtig aan de deur kwamen kloppen. Deze onderwerpen domineren de bundel, die verder mooi gedoseerd is, want geen enkele eeuw ontbreekt. 

Smis heeft een vast recept voor de verhalen waarvan hij zich steeds weer bedient: neem een historisch feit en laat een of meerdere fictieve personen dit waarnemen of ondergaan zonder dat ze beïnvloeden hoe dat feit verlopen is. Er is natuurlijk amper ruimte om een echt fictief verhaal uit te werken. Elk verhaal kreeg slechts een tiental bladzijden toebedeeld, waarvan er steeds een drietal gereserveerd zijn voor de historische duiding. De resterende zeven bladzijden zijn meestal amper voldoende om de feiten duidelijk te schetsen, laat staan dat er nog ruimte zou zijn voor meer. Echt veel fictie mag de lezer dan ook niet verwachten, ook al komt de auteur soms zeer inventief uit de hoek. De verdienste van deze verhalen ligt echter op een ander vlak. 

Smis etaleert een stevig gefundeerde historische kennis van deze periode. Een leuk verhaaltje schrijven is één ding, maar originele en weinig bekende feiten vinden en je er grondig over informeren zodat wat je schrijft, correct is, dat is nog heel wat anders. Dat is precies waar deze bundel sterk in is. Hoeveel mensen kunnen zeggen dat ze ooit van Plectrudis gehoord hebben? Hoeveel mensen denken bij het horen van de naam Orban aan een historische kanonnenbouwer? Deze schijnbare akkefietjes, die in de plooien van de grotere geschiedenis verloren zijn gegaan, maken het boek net zo boeiend om te lezen. Smis legt, mogelijk onbedoeld, ook hedendaagse accenten in de verhalen. Een ongeplande zwangerschap is van alle tijden, net zoals hoe een vader door zijn dochtertje vertederd wordt, en dat geeft lezers van nu herkenningspunten. Weten dat Domburg 2.000 jaar geleden een oude Germaans-Keltische tempel herbergde waarvan stukken bewaard zijn, geeft vakantiegangers die daar in de buurt logeren, misschien ook dat extra zetje om eens wat oude cultuur te gaan opsnuiven. 

Voor liefhebbers van geromantiseerde fictie die niet zozeer geboeid zijn door de geschiedenis zelf maar zich graag verliezen in dat historische decor, zijn de verhalen ongetwijfeld te kort, en iets te vaak op dezelfde leest geschoeid. Hier en daar bevat deze bundel een onvermijdelijk minder interessant verhaal, en bevat het toch ook een paar verhalen die al te sterk op elkaar gelijken. Het was voor het algemene niveau niet slecht geweest als schrijver en uitgever iets strenger hadden geselecteerd en een aantal verhalen hadden geschrapt, om zo ruimte te creëren voor een iets bredere uitwerking van andere verhalen. Maar misschien zullen de op de planning staande novellen die deze uitgeverij wil publiceren, net die leemte gaan opvullen?

https://www.historischeverhalen.nl/product/korte-verhalen-middeleeuwen/